Obsesif Kompülsif Bozukluk Nedir?
Obsesif Kompülsif bozukluk (OKB), kişilerin istenmeyen düşünce, fikir ve hisleri sürekli deneyimlemeleri, bu hisler ve düşünceler nedeniyle bazı davranışları takıntılı bir şekilde defalarca yapmalarıyla ortaya çıkan anksiyete bozukluğuna verilen genel addır.
Defalarca yapılan davranışlara örnek olarak, kişinin günlük hayatını ve sosyal ilişkilerini tehdit edecek bir noktaya ulaşan, elleri yıkama, eşyaları temizleme ya da kontrol etme davranışları verilebilir.
Birçok sağlıklı kişi akıldan atılamayan düşüncelere ya da tekrarlanan davranışlara sahip olabilir. Ancak OKB sahibi bireylerde durum farklıdır. OKB sahibi bir kişi istenemeyen düşünceleri sebebiyle ya da yapması gerektiğine inandığı takıntılı bir davranışı yerine getirememesi durumunda ciddi bir stres altına girer. Birçok OKB sahibi birey takıntılarının farkındayken, yaşadıkları durumun farkında olmayan kişiler de bulunmaktadır. Kişiler takıntılarının farkında olsa bile, istenemeyen düşünce ve tekrarlayan davranışlardan uzaklaşmakta zorluk çekerler.
OKB tanısı konulurken takıntılı düşünce ve davranışların kişilerinin hayatında ne kadar zaman aldığı da dikkate alınır. Günde 1 saatten fazla zaman alan, ciddi stres yaratan, iş, sosyal ya da önemli herhangi bir alanı tehdit eden düşünce ve davranışlar OKB tanısı konulurken göze alınır.
BELİRTİLER
OKB sahibi kişilerin bazılarında istenmeyen düşünceler, bazılarında istenmeyen davranışlar bazılarında ise her ikisi de gözlemlenebilir. Bu belirtiler iş, okul ya da kişisel ilişkiler gibi hayatın her anını tehdit eder.
Obsesyon, tekrar eden, akıldan uzaklaştırılamayan düşüncelerin, dürtülerin ya da zihinsel imajların kişide kaygı yaratmasına verilen addır.
En sık rastlanan Obsesyon Belirtileri:
Mikroplardan ya da hastalık bulaşmasından korkmak
Yasaklanmış, tabu haline gelmiş cinsellik, din ya da zarar verme üzerine istenmeyen düşünceler
Kişinin kendisine ya da başkalarına duyduğu agresif düşünceler
Her şeyi simetrik ya da mükemmel bir düzen içinde görme ihtiyacı
Kompülsiyonlar, OKB sahibi bireylerin takıntılı bir şekilde defalarca tekrar ettiği davranışlara verilen genel addır.
En sık rastlanan Kompülsiyon Belirtileri:
Aşırı temizlik ve/veya el yıkama
Eşyaları belirli bir düzen içinde sıralama ya da düzenleme
Kapının kilidini, ocağın altını defalarca kontrol etmek.
Eşyaları ya da bir davranışı takıntılı bir şekilde saymak
Herhangi bir OKB yi normal düşünce ve tekrarlayan davranışlardan ayıran noktalar vardır. OKB sahibi bireyler:
- Düşünce ya da davranışlarının aşırı olduğunun farkında bile olsa, onları kontrol edemez.
- Günde en az 1 saatini bu düşünce ve davranışlara harcar
- Davranışlarının ve ritüellerinin sonucunda tatmin olmaz. Sadece düşüncelerinin kaygılarından kısa bir anlığına kurtulur.
- Takıntılı düşünce ve davranışları nedeniyle günlük hayatında belirgin problemler yaşar.
- Bazı OKB sahibi bireyler tiklere de sahiptirler. Bunlar göz kırpma, yüzün şeklini değiştirme, boğaz temizleme ya da burun çekme gibi tikler olabilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
OKB yetişkinler, ergenler ve çocuklarda görülebilir.
Birçok kişiye tanı 19 yaşında konur.
Erkek çocuklarda kız çocuklardan daha önce görülür.
Çalışmalara göre, OKB sahibi bireylerin anne baba, kardeş ya da çocuk gibi birinci derecede akrabalarında da OKB görülmesi olasıdır.
Çocukluğunda fiziksel ya da cinsel istismara uğrayan çocukların OKB sahibi olma riskinin çoğaldığı gözlemlenmiştir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
OKB tedavisinde tipik olarak ilaç ve psikoterapi ya da her iki yöntemin kombinasyonu kullanılır. Birçok OKB sahibi birey bu tedavi yöntemlerine cevap verirken bazı bireyler takıntılı davranış ve düşüncelerine devam etmektedir.
